Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν η πρώτη επιτυχημένη προσπάθεια ενός υπόδουλου λαού στο έδαφος της σημερινής Ευρώπης να κατακτήσει την πλήρη ελευθερία και ανεξαρτησία από μια ιμπεριαλιστική δύναμη εκείνης της εποχής, την Οθωμανική αυτοκρατορία. Είχαν προηγηθεί οι δύο ένοπλες εξεγέρσεις των Σέρβων κατά τον 19ο αιώνα, οι οποίες όμως δικαιώθηκαν μερικά χρόνια αργότερα, καθότι δεν υποστηρίχτηκαν τότε από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Αντιθέτως, η ανταγωνιστική γεωπολιτική εμπλοκή Ρωσίας, Αγγλίας και Γαλλίας στον ένοπλο αγώνα των Ελλήνων υπήρξε αποφασιστικής σημασίας παράγοντας για την αίσια έκβαση της πλέον θεμελιώδους στιγμής στη νεότερη ιστορία μας. Η Ελληνική Επανάσταση, μια πολύπλευρη διαδικασία η οποία προετοιμάστηκε και αναπτύχθηκε μέσα σε ένα σύνθετο και δυναμικό υπόστρωμα, κοινωνικό, πολιτισμικό και ιδεολογικό, όχι μόνο μετεξελίχθηκε σε οικουμενικό γεγονός αλλά και αμφισβήτησε σε μεγάλο βαθμό τη συντηρητική διεθνή τάξη πραγμάτων που είχε προκύψει από το Συνέδριο της Βιέννης το 1815. Σε τούτη τη συναρπαστική μελέτη, ο Ντούσαν Σπασόγιεβιτς, ένας από τους σημαντικότερους φιλέλληνες του καιρού μας, αναδέχεται τον ρόλο του αξιόπιστου εκείνου παρατηρητή ο οποίος, προερχόμενος από μια «σύνοικη» και αδελφική χώρα, στήνει μπροστά στα μάτια μας έναν χρήσιμο καθρέφτη μέσα στον οποίο μπορούμε να κοιτάξουμε, δύο αιώνες μετά, την ιστορική μας κληρονομιά. Ο Σπασόγιεβιτς καταδύεται στο παρελθόν με ακρίβεια, πάθος και αφηγηματική ευχέρεια ενώ, παράλληλα, αποκαλύπτει σε κάθε σελίδα τον κεντρικό πυρήνα του εγχειρήματός του, να κατανοήσει, όσο πιο συνολικά και δίκαια γίνεται, τον εθνικό χαρακτήρα και τη συλλογική ταυτότητα των σύγχρονων Ελλήνων.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στη σερβική γλώσσα το επετειακό έτος 2021, σημειώνοντας τεράστια εκδοτική επιτυχία και πυροδοτώντας πολλές συζητήσεις για το περιεχόμενό της. Ο Ντούσαν Σπασόγιεβιτς περιγράφει με γλαφυρότητα τις διαδρομές που χάραξαν, εκκόλαψαν και τελικά οδήγησαν στην επανάσταση των Ελλήνων […]. Είναι εντυπωσιακή η λεπτομερής γνώση του Σπασόγιεβιτς για την Ελληνική Επανάσταση και την ελληνική ιστορία ευρύτερα, την οποία θα τη ζήλευαν ακόμη και οι καλύτεροι επαγγελματίες Έλληνες ιστορικοί […]. Και είναι αφάνταστα ελπιδοφόρο και κολακευτικό συνάμα για το διπλωματικό σώμα, και ιδιαίτερα για εκείνο της φίλης και γείτονος Σερβίας, το γεγονός πως το υπηρετούν διπλωμάτες όπως ο πρέσβης Ντούσαν Σπασόγιεβιτς, ένας άνθρωπος με τόση ευρύτητα πνεύματος και ευσυνειδησία».
Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης, Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, ΑΠΘ
«Η επέτειος των διακοσίων χρόνων από την έναρξη του ελληνικού αγώνα για την ανεξαρτησία στάθηκε μια καλή αφορμή, της οποίας ο συγγραφέας επωφελήθηκε και έστρεψε προς αυτή την κατεύθυνση τις προσπάθειές του ενώνοντας με τις πληροφορίες που συγκέντρωσε τα επιτεύγματα της ιστοριογραφίας, τα απομνημονευτικά αναγνώσματα, τις δημοσιευμένες πηγές, τη δευτερεύουσα βιβλιογραφία, και θέτοντάς όλα αυτά υπόψη του αναγνώστη, του ειδικού, καθώς και οποιουδήποτε άλλου επιθυμεί να ενημερωθεί για τη σημαντική αυτή φάση της νεότερης ελληνικής ιστορίας, αλλά και της ιστορίας των Βαλκανίων και της Ευρώπης, μέσα από ένα καλά δομημένο και με σαφήνεια γραμμένο βιβλίο».
Μίλαν Ρίστοβιτς, Καθηγητής
Σπυρίδων Σφέτας, Καθηγητής